Hoe maak je een cv? Schrijf vooral niet over ‘can-do mentaliteit’

Een cv maken lijkt eenvoudig: je zet je persoonsgegevens op een rijtje, daaronder je opleiding, werkervaring en ­nevenfuncties, en klaar ben je. Maar om je echt van andere sollicitanten te onderscheiden is meer nodig. En in sommige gevallen: minder. Zo kunnen adres, postcode en burgerlijke staat prima worden weggelaten op een modern cv, zegt Marlène Langbroek, loopbaancoach en auteur van Wat wil ik nu echt? “Ik kom weleens cv’s tegen waarop ­iemand keurig aangeeft: ‘gehuwd’, met daarachter hoeveel kinderen ie heeft en hoe oud die zijn. Die informatie is irrelevant als je gaat solliciteren en hoort niet thuis op een cv, hoe trots je ook bent op je kinderen.”

Op verouderde cv’s staat ook nog weleens bij wie referenties kunnen worden opgevraagd. “Echt iets van de vorige eeuw,” vindt Langbroek. “Er is online genoeg informatie te vinden om je een beeld van sollicitanten te vormen.” Verder ontbreekt vaak een foto, of wordt een onprofessioneel exemplaar gebruikt. “Iemand die een zonnebril draagt of buiten naast zijn hond zit: dat kan echt niet. Ga op de foto zoals je ook naar een sollicitatiegesprek zou gaan.” Zakelijk gekleed, met een lach en zonder hond dus.

Je geboorteplaats kun je ook achterwege laten: die is ­zelden van belang, zegt Aaltje Vincent, loopbaanprofes­sional en auteur van Jobmarketing 3.0 en diverse andere boeken over solliciteren. “Tenzij je bijvoorbeeld in ­Moskou bent geboren en hier op de Russische ambassade wilt werken, is het absurd om die te vermelden. Je naam, LinkedInprofiel en mobiele telefoonnummer, daar gaat het om. En een e-mailadres, natuurlijk. Een professio­nele, geen grappige.”

Persoonlijk profiel

Wil je je onderscheiden van je concurrenten, dan begin je onder die personalia niet direct met je werkervaring en ­opleiding, maar met een persoonlijke profielschets van zo’n vier zinnen. “Dat is een omschrijving van wie jij bent als persoon en professional, wat je kwaliteiten zijn en wat je te bieden hebt,” zegt Langbroek. “Als je een carrière­switch wilt maken, is dit een goede plek om te benadrukken welke kwaliteiten je in je vorige werk hebt opgedaan en bij die nieuwe functie goed van pas komen.”

Blijf weg van opsommingen van competenties en kwaliteiten: woorden als ‘teamspeler’, ‘bruggenbouwer’ en ­‘ondernemend’ zijn te vaag, zegt Langbroek. “Op welke manier ben je dan ondernemend, waaruit blijkt dat? Welke resultaten heb je ermee behaald? Als je dat concreet benoemt, weet een werkgever meteen wat hij eraan heeft om jou in dienst te nemen.”

Onder die profielschets volgen werkervaring en opleiding, maar welke van die twee noem je als eerste? Hoe ­uitgebreid omschrijf je ze? En moet je je héle werkgeschiedenis noemen? “Je hebt alle vrijheid om het in te delen ­zoals jij wilt,” antwoordt Vincent. Ben je begonnen in het onderwijs en wil je daarin verder, al heb je de laatste jaren in de zorg gewerkt? Zet die onderwijsopleiding dan bovenaan. Heb je twintig jaar bij hetzelfde bedrijf gewerkt? Deel die periode dan op in de verschillende functies die je hebt gehad. “Zo bepaal jij waar de aandacht naartoe gaat.”

Alleen een gat in je cv roept vragen op, dus benoem in dat geval kort de reden, adviseert Vincent. “Bijvoorbeeld: ­‘time-out voor mantelzorg’, ‘wereldreis Noord-Amerika’ of ‘sabbatical’. Of, als je nu zonder werk zit: ‘heroriëntatie op een nieuwe stap in mijn loopbaan’.”

De werkervaring die het meest aansluit op de functie waarnaar je solliciteert, kun je het beste als eerste noemen. Vincent: “Een coachklant van me had een lange carrière in zowel de bouw als de zorg achter de rug en wilde solliciteren binnen een branche waarin ze alleen een nevenfunctie had gehad – maar wel tien jaar lang. We hebben haar hele eerste pagina gevuld met die functie, en op de tweede pas haar ervaring in de bouw en de zorg genoemd. Tot haar verbazing werd ze uitgenodigd.”

Vraag je bij alles wat je opschrijft af: helpt dit me om uitgenodigd te worden? Bijbaantjes schrap je in principe van je cv als ze daar niet meer aan bijdragen, al is dat afhankelijk van de functie die je ambieert. Werk je als controller, dan kun je een bijbaan in de horeca waarbij je verantwoordelijk was voor de zaakafsluiting, prima noemen. Net als die nevenfunctie als penningmeester bij de volleybalclub.

Verkeerd geïnterpreteerd

Maar wat als je het lastig vindt te bedenken welke eigenschappen en ervaring relevant zijn voor die ene functie? “Dan kun je al je werkervaring met iemand anders door­nemen,” zegt Vincent. “Een vriend of vriendin die goed kan doorvragen, of een loopbaancoach. Je kunt altijd meer dan je zelf kunt bedenken, dus als je je cv in je eentje maakt doe je jezelf per definitie tekort. Doe je dat met een ander, dan wordt vanzelf duidelijk wat jou bijzonder maakt, wat je wilt en waarvan je pretlichtjes in je ogen krijgt. Benadruk die punten. Een cv heeft maar één enkel doel: ervoor zorgen dat mensen je willen spreken.”

Daar kan een bijbaan prima aan bijdragen, weet Rachel Pouwer (28) uit ervaring. Toen ze na haar rechtenstudie wilde solliciteren bij een groot advocatenkantoor op de Zuidas, twijfelde ze even of ze het modellenwerk dat ze tien jaar lang een paar dagen per week had gedaan, er ook op moest zetten.

“Ik was bang dat het tegen me kon werken, omdat het stereotiepe beeld van modellen is dat ze niet heel slim zijn. Maar ik liet het toch op mijn cv staan, want het verklaarde waarom ik nooit andere bijbaantjes had ­gehad. Bovendien was het modellenwerk een interessante commerciële leerschool: ik heb geleerd hoe commerciële belangen werken, hoe je met klanten omgaat, hoe je iets verkoopt. Daarover ging het grappig genoeg alleen maar in de sollicitatiegesprekken die ik met de partners van het kantoor had. En ik werd aangenomen.”

Voor hobby’s geldt hetzelfde: alleen vermelden als ze iets zeggen over eigenschappen die een functie van je vraagt. Al kan de werkgever dat soms net anders interpreteren, ontdekte Saskia van der Drift (39), die op haar cv vermeldde dat ze graag marathons loopt en hiket. “Ik noemde die hobby’s om te laten zien dat ik naast werkend persoon ook mens ben, en omdat daarvoor kwaliteiten en eigenschappen nodig zijn die ik in mijn werk ook gebruik: doorzettingsvermogen, focus en energie. ‘Je zegt dat je graag in teamverband werkt, maar je hebt alleen maar solohobby’s,’ kreeg ik te horen. Ik heb duidelijk aangegeven dat ik solo reis en sport, maar dat het een misvatting is dat mensen in solosporten alles zelf doen. Het is daarbij juist essentieel om samen te werken met een groot team, van gids tot paramedici en trainers. Daar werd positief op gereageerd.”

Witruimtes

Wat je ook opschrijft, stem je cv altijd af op de functie die je ambieert, zeggen beide loopbaanexperts. Houd het bij twee A4’tjes, met de belangrijkste informatie op de eerste pagina. “Een cv wordt gemiddeld in negen seconden ­beoordeeld, dus hij moet snel te scannen zijn,” zegt Langbroek. “Hij moet strak gestructureerd zijn, met opsommingstekens en witruimtes.”

En hoe mooi de standaard templates van Word en kant-en-klare downloadbare cv’s op bijvoorbeeld Etsy.com ook zijn: ga liever zelf aan de slag. “Die voorgestructureerde cv’s bieden geen enkele vrijheid of creativiteit,” zegt ­Vincent. “Vaak kun je bij competenties maar een aantal woorden invullen en jezelf daarvoor een aantal sterren ­geven. Maar iedereen die naar die functie solliciteert, zal hoog scoren op diezelfde competenties. Je kunt je er niet mee onderscheiden. En dat is juist nodig om aan die sollicitatietafel te komen.”